رسیدن به نظم خودجوش از مؤلفه های مهم اداره جامعه بوده و مهم ترین عامل رشد و پیشرفت جوامع است. در طول سده های اخیر که جوامع از حالت سنتی خارج شده و به صورت نظام مند اداره می شود، رسیدن به نظم پایدار اهمیت دوچندان پیدا کرده و به همین دلیل جامعه شناسان در این مورد نظریات متفاوتی ارائه داده اند. بررسی و تحلیل کارکردی دین در نظام اجتماعی و نقش آن در حفظ تعادل و نظم اجتماع یکی از چالش های اساسی مطالعاتی در جامعه شناسی دین بوده است. در این میان یکی از سؤالات اساسی و مهم، چگونگی کارکرد عبادات فردی به عنوان یکی از بخش های عملی دین برای جلوگیری از بروز شرایط بی نظمی در جامعه است. در این مقاله کارکرد عبادات فردی برای ایجاد نظم اجتماعی خودجوش در سه بخش کارکرد رفتاری، معرفتی و عاطفی بررسی می شود. برای این کار رابطه بین عبادات فردی و تأثیر عبادات فردی بر رفتار، معرفت و عاطفه افراد به روش توصیفی-تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است. براساس یافته های تحقیق، عبادات فردی در هر سه بخش مذکور باعث اصلاح رفتار، عاطفه و تقویت مبانی معرفتی افراد شده و رابطه مستقیمی با کاهش بی نظمی در جامعه دارد. با اصلاح رفتار، عواطف و معرفت افراد جامعه پایه های نظم اجتماعی خودجوش شکل گرفته و نظم به صورت خودجوش در جامعه برقرار می شود. وظیفة الفقه العبادی الفردی فی تحقیق النظام التلقائی فی المجتمع إنّ تحقیق النظام التلقائی (العفوی) یُعدّ من العناصر المهمة لإدارة المجتمع، وهو العامل الأهمّ فی نمو المجتمعات وتقدّمها. ومع خروج المجتمعات من حالتها التقلیدیة خلال القرون الأخیرة وانتقالها إلی الإدارة المنهجیة، اکتسب تحقیق النظام المستدام أهمیة مضاعفة، مما دفع علماء الاجتماع إلی تقدیم نظریات مختلفة حول هذا الموضوع. تعتبر دراسة وتحلیل الدور الوظیفی للدین فی النظام الاجتماعی ودوره فی الحفاظ علی التوازن والنظام الاجتماعی أحد التحدیات الأساسیة فی دراسات علم اجتماع الدین. ومن بین الأسئلة المهمة والأساسیة فی هذا السیاق: هو کیفیة عمل العبادات الفردیة، باعتبارها أحد الجوانب العملیة للدین، فی منع ظهور حالات الفوضی فی المجتمع. فی هذه المقالة، یتمّ دراسة دور (وظیفة) العبادات الفردیة فی تحقیق النظام الاجتماعی التلقائی من خلال ثلاثة محاور: الوظیفة السلوکیة، والمعرفیة، والعاطفیة. لتحقیق ذلک، تمت دراسة العلاقة بین العبادات الفردیة وتأثیرها علی سلوک الأفراد ومعرفتهم وعواطفهم باتباع منهج وصفی-تحلیلی. تشیر نتائج البحث إلی أنّ العبادات الفردیة تُسهم فی تحسین السلوک والعاطفة وتعزیز الأسس المعرفیة للأفراد فی المحاور الثلاثة المذکورة، ولها علاقة مباشرة بتقلیل الفوضی فی المجتمع. ومع تحسین السلوک والعواطف والمعرفة لدی أفراد المجتمع، تتأسس قواعد النظام الاجتماعی التلقائی ویُحقق النظام بشکل تلقائی (عفوی) داخل المجتمع. وظیفة الفقه, النظام التلقائی, الفقه الفردی, المجتمع, السلوک, العاطفة, المعرفة

هر چند فون هایک را جزء منکرین ثابت قدم عدالت به شمار می آورند، اما این نظر چندان دقیق نیست. هایک نهادگرایی است که بر اهمیت بسیار قواعد انتزاعی در اداره جوامع آزاد به منظور حل مساله هماهنگی در اقتصاد تاکید می کند. عدالت توزیعی با چنین قواعدی درتعارض قرار گرفته و به ایجاد جوامع قبیله ای فاقد ثروت ختم می شود چرا که با به شکست کشاندن هماهنگی موجب عدم کارایی می شود. این روش نظریه پردازی در بسیاری از نظریه های عدالت حتی در مشهورترین آنها مغفول مانده زیرا نحوه تعاملات افراد در جامعه یعنی نحوه کار اجتماعی و آنچه به صلاح و فساد آن منجر می شود را چندان موردتوجه قرار نمی دهند. در عین حال نقدهایی به این نظریه وارد است از جمله: ساده سازی های بیش از حد نظریه هایک به دلیل ساده انگاری در مورد ماهیت انسان و جوامع ساخت انسان، عدم توجه به شکل گیری گروه های ذینفع در اقتصاد، دشواری شناخت قواعد عادلانه بازی، عدم توجه به تاثیر منفی نابرابری های زیاد بر نظم اجتماعی، درنظرنگرفتن امکان وجود قواعد توزیعی مربوط به خود بازی و در نهایت عدم امکان تصمیم گیری بازیگران جامعه آزاد در مورد قواعد لایه های عمیق جامعه که سایر قواعد در بستر آن شکل می گیرند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

در این مقاله دیدگاه چهار نظریه پرداز معاصر درباره عدالت اجتماعی با تأکید بر چیستی عدالت بررسی شده است. هایک به نمایندگی از آزادی گرایان، رالز به عنوان تأثیرگذارترین فیلسوف سیاسی معاصر غرب و شهید مطهری و شهید صدر به عنوان نظریه پردازان اسلامی انتخاب شده اند. هایک تنها به عدالت فردی معتقد است و مفهومی به نام عدالت اجتماعی را باور ندارد، از دیدگاه او عدالت عبارت است: قواعد رفتاری در حوزه فردی. نقطه کانونی در اندیشه های هایک مفهومی به نام نظم خودجوش است و به باور او بیشتر پدیده های اجتماعی از چنین نظمی پیروی می کنند. هدف اصلی رالز ارائه اصول بی طرفانه برای عدالت است تا تضاد میان آزادی و عدالت در جوامع لبیرال− دموکرات به کمترین برسد. از دیدگاه او عدالت، توافق آزاد افراد در وضع نخستین است. راهنمای اصلی رالز در استخراج اصول عدالت، اصل بیشترین حداقل و ناآگاهی افراد از موقعیت اجتماعی آینده است. شهید مطهری عدالت را همان رعایت حقوق می داند. او هم حقوق طبیعی (فطری) فرد را به رسمیت می شناسد و هم برای اجتماع حقوقی قائل است. از دیدگاه ایشان تنها راه مشروعیت و اعتبار حقوق طبیعی این است که هدفداری نظم عالم پذیرفته شود. از دیدگاه صدر با وجود آنکه عدالت یکی از اصول سه گانه ساختمان عمومی اقتصاد اسلامی است، ولی جایگاه عدالت فراتر از یک اصل بوده، سنگ زیربنای مکتب اقتصاد اسلامی است. افزون بر این، اسلام با وضع دو اصل یعنی همکاری عمومی (اصل تکافل عام) و توازن اجتماعی، حساسیت خود نسبت به آرایش نهایی امکانات در جامعه را نشان داده است.

با تجزیه ی سازمان حقوقی شرکت های تجاری سرمایه محور، به چهار قاعده ی بنیادین می رسیم: قاعده ی شخصیت حقوقی مستقل شرکت از سهامدار، قاعده ی حاکمیت اکثریت سرمایه یا حق رأی، قاعده ی مسئولیت محدود سهامدار و در نهایت قاعده ی اختیار تام مدیران. از آنجا که شرکت های تجاری، کشف بزرگ و ابزار معجزه آسای سرمایه داری مدرن نامیده شده و برخی از عناصر آن، مهم تر از اختراع الکتریسیته و ماشین بخار توصیف شدند، این مقاله با کاوشی در فلسفه ی حقوق، به این نتیجه رسیده است که شرکت تجاری مفهومی مدرن و مخلوق اراده ی دولت بوده و از طریق توسل به نظریه ی نظم خودجوش و دولت شبگرد night watchman مطرح شده توسط برخی از فیلسوفان اقتصاد و سیاست که دخالت دولت در اقتصاد و حقوق را نمی پذیرند، نمی توان مبانی مشروعیت حقوق شرکت ها را تبیین و توجیه کرد.

در مباحث توسعه روستایی و کشاورزی یکی از راه حل های رفع مشکل مالی کشاورزان، اعطای اعتبارات خرد است. این امر به ویژه پس از اینکه تصمیم گیران برنامه ریزی کشاورزی به نتایج منفی برنامه های اعتباری نظارت شده مستقیم پی بردند، بیشتر ملموس گردید. لذا شیوه پرداخت اعتبارات به کشاورزان از شکل دولتی کلان به اعتبارات خرد تغییر یافت که در جریان این تغییر، موسسات اعتباری غیردولتی و محلی مورد توجه واقع شدند. در این زمینه تعاونی های خودجوش محلی، به علت ارتباط نسبی اعضا و اعتماد ناشی از آن، روش مطمئنی است برای ساماندهی پس اندازهای پراکنده اعضا، دریافت اعتبار و تخصیص آن به توسعه فعالیت های کشاورزی از طریق فعالیت گروهی و منافع مشترک.در تحقیق حاضر به بررسی آثار استفاده از اعتبارات خرد بانک کشاورزی در قالب پرداخت گروهی در طرح های تامین آب برای توسعه فعالیت های کشاورزی در بین سال های 1374 تا 1384 در مناطق روستایی شهرستان خدابنده استان زنجان پرداخته شده است. سوال اساسی تحقیق این است که آیا استفاده از اعتبارات خرد این بانک در قالب تعاونی های خودجوش، به توسعه فعالیت های کشاورزی در مناطق روستایی مورد مطالعه منجر شده است یا خیر؟روش تحقیق این مطالعه مبتنی بر پانل گذشته نگر است و در گردآوری داده ها از پرسشنامه و مصاحبه حضوری استفاده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل متغیرها نشان می دهد که اعتبارات خرد بانک کشاورزی توانسته است در توسعه کشاورزی در منطقه مورد مطالعه، در سطح معناداری 0.05، نقش مهمی ایفا کند.